Πείνα και διατροφή ! Πεινάς συνέχεια ; Πεινάς ακόμα και όταν έχεις φάει ; Πεινάς ξαφνικά για ένα συγκεκριμένο τρόφιμο ; Κι όμως, όλα αυτά είναι όντως πείνα ! Σε αυτό το άρθρο, θα δούμε ποια είναι η σχέση πείνας και διατροφής, ποια είναι τα είδη πείνας, γιατί πεινάς συνέχεια και πώς μπορείς να την αντιμετωπίσεις !
Τι είναι η πείνα ;
Η αίσθηση της πείνας είναι ένα εντελώς φυσιολογικό αίσθημα του σώματος. Είναι το σήμα που δίνει το σώμα σου ότι χρειάζεσαι ενέργεια, δηλαδή τροφή. Η πείνα είναι διαφορετικό αίσθημα από την όρεξη και ρυθμίζεται από τον εγκέφαλο. Το αίσθημα της όρεξης αφορά την επιθυμία για συγκεκριμένη τροφή και συνοδεύεται από το αίσθημα της απόλαυσης. Ενώ η πείνα είναι το φυσικό αίσθημα προς αναζήτηση τροφής και επιβίωση. Όταν το σώμα ξεκινά να πεινάει, το στομάχι και τα όργανα στέλνουν χημικά μηνύματα προς το εγκέφαλο ότι είναι η ώρα του φαγητού. Όταν ξεκινάς να πεινάς, πέφτουν τα επίπεδα γλυκόζης και ινσουλίνης και το σώμα αρχίζει να σου στέλνει σήματα για φαγητό.
Η πείνα μπερδεύεται πολύ συχνά με την δίψα, το άγχος, την κούραση, την συνήθεια και την βαρεμάρα, για αυτό και υπάρχουν τόσα είδη και διαφορετικοί τρόποι αντιμετώπισης. Τέλος, το αντίθετο αίσθημα της πείνας είναι ο κορεσμός. Ο κορεσμός είναι η εκπλήρωση του σκοπού της αναζήτησης τροφής και συνοδεύεται από την αίσθηση της πληρότητας και της χαλάρωσης.
Ποια είναι τα είδη της πείνας ;
Υπάρχουν διάφορα είδη πείνας, ανάλογα με την αιτία που εμφανίζονται και τα αισθήματα που μας προκαλούν.
Τα πιο βασικά είδη πείνας είναι
- Φυσική πείνα (physical hunger). Είναι η φυσική αίσθηση και ανάγκη για φαγητό που εμφανίζεται συχνά μέσα στην ημέρα. Είναι ένα σταδιακά αυξανόμενο αίσθημα ότι χρειάζεσαι ενέργεια. Βιώνεις συμπώματα, όπως γουργουρητό στο στομάχι, χαμηλά επίπεδα ενέργειας, κόπωση, θολή όραση, μειωμένη συγκέντρωση και το αίσθημα της “κενής κοιλιάς”. Η βιολογική πείνα σταματάει μετά το φαγητό, αφήνοντας μας με αίσθημα πληρότητας και ικανοποίησης.
- Συναισθηματική πείνα (emotional hunger). Είναι η πείνα που συνδέεται με κάποιο συναίσθημα, συνήθως δυσάρεστο. Είναι η κατανάλωση τροφής ως απάντηση ή ως “πυροσβεστήρας” σε αισθήματα άγχους, λύπης, βαρεμάρας ή χαράς. Συνήθως έχουμε έντονη επιθυμία για συγκεκριμένες τροφές, συνήθως αγαπημένες, με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά/ζάχαρη/αλάτι (τα λεγόμενα comfort foods). Επίσης, εμφανίζεται ξαφνικά και ακολουθείται από τύψεις, ενοχές και έντονη αίσθηση φουσκώματος.
-
Πείνα από επιθυμία/λιγούρα (craving hunger). Είναι η έντονη όρεξη για συγκεκριμένες τροφές, ακόμα και όταν δεν πεινάς πραγματικά. Για παράδειγμα, πέρασα από μια πιτσαρία και μου μύρισε πίτσα. Σχετίζεται, δηλαδή, με οπτικά ερεθίσματα ή μυρωδιές.
-
Πείνα από συνήθεια (habit hunger). Είναι το είδος της πείνας που τρως απλά γιατί είναι ώρα φαγητού, και όχι γιατί πεινάς πραγματικά. Αυτό το είδος της πείνας είναι έντονο σε οικογενειακές συγκεντρώσεις ή σε κοινωνικές εκδηλώσεις, πχ τρώω γλυκό μετά το φαγητό.
Βιολογική vs ψυχολογική πείνα
Η βιολογική και η ψυχολογική πείνα είναι τα βασικότερα είδη πείνας, γι αυτό και αξίζουν λίγο περισσότερη ανάλυση σε αυτό το άρθρο.
Βιολογική πείνα
Πάμε να δούμε αρχικά τι είναι η βιολογική πείνα. Είναι το σήμα του σώματος ότι ζητάει ενέργεια, είναι η κινητήρια δύναμη που σε ωθεί να σηκωθείς να ψάξεις τροφή. Συνήθως είναι υποκειμενικό αίσθημα που σχετίζεται με τα δικά σου ερεθίσματα. Στην ουσία, η βιολογική πείνα είναι μια φυσιολογική ανάγκη για τροφή χωρίς ιδιαίτερες γευστικές προτιμήσεις. Συνοδεύεται συνήθως και από σωματικά σημάδια, όπως η νευρικότητα, ο εκνευρισμός, τα χαμηλά επίπεδα ενέργειας κλπ. Η εμφάνιση της βιολογικής πείνας εξαρτάται κυρίως από το περιεχόμενο του στομάχου, από τις ώρες των γευμάτων και την διαθεσιμότητα των θρεπτικών συστατικών στο αίμα.
Συναισθηματική πείνα
Το κεφάλαιο της συναισθηματικής πείνας είναι πολύ ιδιαίτερο και υποκειμενικό ανάλογα το πώς νιώθεις και πώς τρέφεσαι γενικά. Αρχικά, η συναισθηματική πείνα είναι η ισχυρή επιθυμία για κάποια συγκεκριμένη τροφή, όταν βρισκόμαστε σε μια ευαίσθητη συναισθηματική κατάσταση (μοναξιά, άγχος, λύπη, ανία κλπ). Στην συναισθηματική πείνα το φαγητό λειτουργεί ως “πυροσβεστήρας” των συναισθημάτων, ως απασχόληση, ως παρηγοριά σε αυτό που νιώθεις. Όπως λέμε στις συνεδρίες μας για την συναισθηματική πείνα, “τρως χωρίς να πεινάς, γιατί δεν έχεις άλλο τρόπο να εκδηλώσεις το συναίσθημα σου”. Η συναισθηματική πείνα εμφανίζεται ξαφνικά, είναι επείγουσα και σχετίζεται με την κατανάλωση συγκεκριμένου τροφίμου (πχ.γλυκό), ενώ μετά από το επεισόδιο κατανάλωσης αισθάνεσαι δυσφορία ή και τύψεις.
Στην παρακάτω εικόνα, θα δεις συνοπτικά τις διαφορές βιολογικής και συναισθηματικής πείνας.

Γιατί πεινάς συνέχεια ;
Μία από τις πιο συχνές ερωτήσεις στις διαιτολογικές συνεδρίες είναι πότε νιώθεις πείνα και τι γεύματα έχουν προηγηθεί. Είναι δύσκολο να απαντήσουμε αντικειμενικά τις περισσότερες φορές, αλλά μπορούμε να μάθουμε κάποιους παράγοντες που οδηγούν σε αυξημένη αίσθηση πείνας.
Γιατί πεινάς συχνά, λοιπόν ;
- Δεν καταναλώνεις αρκετή πρωτεΐνη στα γεύματα σου. Η πρωτεΐνη είναι το μακροθρεπτικό στοιχείο που ρυθμίζει τις ορμόνες της πείνας (πχ γκρελίνη) και σηματοδοτεί τον κορεσμό. Ειδικά σε ημέρες πίεσης ή κόπωσης, το αλμυρό πρωινό (αβγό, τυρί κλπ) θα σε βοηθήσει να ελέγξεις την πείνα σου όλη την ημέρα.
- Δεν κοιμάσαι καλά ή έχεις περίεργα ωράρια ύπνου. Ο καλός ύπνος ρυθμίζει τις ορμόνες πείνας και λιγούρας και φαίνεται να μειώνει το αίσθημα πείνας σε όλη την ημέρα.
- Μειωμένη κατανάλωση νερού. Πολύ συχνά μπερδεύουμε το αίσθημα της δίψας και της πείνας. Μία από τις πιο επιτυχημένες τακτικές αντιμετώπισης πείνας είναι να πίνεις 1 ποτήρι νερό, όταν πεινάς και αν το αίσθημα επιμένει, τότε να φας.
- Μειωμένη κατανάλωση φυτικών ινών. Η επιλογή προϊόντων ολικής αλέσεως, των φρούτων και των λαχανικών θα ρυθμίσουν καλύτερα τα επίπεδα σακχάρου και ινσουλίνης, οδηγώντας σε πιο ήπιο αίσθημα πείνας.
- Έντονα επίπεδα στρες. Η αύξηση των επιπέδων στες, πχ κορτιζόλη, οδηγεί σε έντονη όρεξη για γλυκά ή αλμυρά τρόφιμα, και ειδικά τα θερμιδογόνα τρόφιμα (γλυκά, μπισκότα, σουβλάκια κλπ).
- Προβλήματα υγείας, όπως το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
- Λήψη φαρμάκων, όπως τα αντιψυχωσικά και τα αντικαταθλιπτικά.
- Καταναλώνεις τα γεύματα σου πολύ γρήγορα ή μπροστά σε οθόνες.
- Έχεις περισσότερες ανάγκες για θερμίδες και θρεπτικά συστατικά αυτή τη χρονική περίοδο. Για παράδειγμα, πεινάς περισσότερο αν δουλεύεις περισσότερο, αν ξυπνάς πιο νωρίς ή αν ασκείσαι περισσότερο.
- Πρόγραμμα διατροφής και γευμάτων. Πιθανόν να νιώθεις πείνα γιατί οι ποσότητες των γευμάτων που επιλέγεις να μην σου αρκούν ή γιατί τα γεύματα σου δεν ταιριάζουν στις ανάγκες σου. Για παράδειγμα, η παράλειψη του πρωινού ή το πολύ ελαφρύ βραδινό γεύμα μπορούν να εμφανίσουν σημάδια πείνας άλλες στιγμές μέσα στην ημέρα σου.
- Φάση έμμηνου κύκλου. Αν είσαι γυναίκα, είναι πιο πιθανόν να πεινάς όσο περιμένεις να αδιαθετήσεις, λόγω ορμονικών μεταβολών.
Όπως καταλαβαίνεις, η πείνα έχει πολλούς λόγους εμφάνισης, ανάλογα το πώς νιώθεις και πώς ζεις. Αν νιώθεις για μεγάλο χρονικό διάστημα έντονη πείνα, θα ήταν καλό να συμβουλευτείς έναν αδειοδοτημένο διαιτολόγο, ώστε να αξιολογήσει την θρεπτική σου κατάσταση και να εντοπίσετε τους λόγους που νιώθεις πείνα.

Πώς αντιμετωπίζεται η πείνα ;
Ο τρόπος να ηρεμήσεις την πείνα σου εξαρτάται από το είδος της πείνας που νιώθεις, σύμφωνα με τα είδη της πείνας που αναφέραμε παραπάνω.
Πάμε να δούμε μερικά έξυπνα tips για να αντιμετωπίσεις την πείνα σου
- Μάθε να ακούς το σώμα σου, δίνοντας σημασία στα σήματα που σου δίνει. Αν νιώθεις αδυναμία ή πεσμένη ενέργεια, τότε χρειάζεσαι ένα ισορροπημένο γεύμα για να ησυχάσεις την βιολογική σου πείνα.
- Αν νιώθεις πιεσμένος, κουρασμένος, λυπημένος ή βιώνεις κάτι δυσάρεστο, η συναισθηματική πείνα θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με άλλους τρόπους από τον ψυχοθεραπευτή ή τον διαιτολόγο σου.
- Αν σου “μύρισε” κάτι ή λιγουρεύτηκες ένα συγκεκριμένο τρόφιμο, δώσε λίγο χρόνο στον εαυτό σου. Προσπάθησε να βρεις μια άλλη δραστηριότητα να απασχολήσεις το μυαλό σου, πιες νερό και δώσε 10-15 λεπτά στο σώμα σου. Αν το αίσθημα της λιγούρας επιμείνει, τότε μπορείς να φας ότι λαχτάρησες !
- Αν τρως, γιατί απλά είναι ώρα φαγητού…τότε το ωράριο των γευμάτων σου θέλει καλύτερο προγραμματισμό και σχεδίαση ! Δοκίμασε να φας κάτι πιο ελαφρύ για να σε κρατήσει μέχρι την ώρα της δικής σου βιολογικής πείνας.
- Τεχνική mindful eating. Είναι ο τρόπος να διαχειρίζεσαι κομμάτια της διατροφής και της ψυχολογίας σου, με βάση την πραγματική επιθυμία σου. Καλλιεργεί την ενσυναίσθηση του γιατί και το πότε τρώμε. Μπορείς να βρεις βιβλία ή διαιτολόγους που δουλεύουν με αυτή τη τεχνική.
- Υιοθέτησε το ημερολόγιο καταγραφής της διατροφής σου, για να δεις μόνος σου πότε και γιατί πεινάς. Το ημερολόγιο καταγραφής είναι το “χρυσό εργαλείο” για να έρθεις πιο κοντά με το σώμα σου και τις ανάγκες σου.
- Ενυδατώσου επαρκώς. Όπως είπαμε, συχνά μπερδεύουμε το αίσθημα της δίψας με την πείνα. Προσπάθησε να πίνεις αρκετό νερό και ροφήματα μέσα στην ημέρα σου.

Κλείνοντας, θα ήθελα να κρατήσεις ότι η πείνα είναι ένα ξεχωριστό αίσθημα για τον καθένα, είναι ένας τρόπος επαφής με το σώμα σου και τις ανάγκες σου, γι αυτό χρειάζεται να το εντοπίσεις !










