Η δίαιτα Atkins είναι μία από τις πιο διάσημες δίαιτες παγκοσμίως από την εποχή του 1970. Όσοι ασχολούνται με διατροφικά σχήματα, δύσκολα θα μπουν στον πειρασμό να μην ακολουθήσουν την δίαιτα Atkins. Αποτελεί θέμα για περαιτέρω επιστημονική διερεύνηση ή είναι ακόμα μια διάσημη δίαιτα που δεν πρέπει να ακολουθήσεις?
Εμπνευστής είναι ο αμερικάνος γιατρός Robert Atkins όπου ανέπτυξε τον τρόπο που μπορεί κάποιος να χάσει εύκολα και αποτελεσματικά βάρος. Παρά την τότε έλλειψη επιστημονικής τεκμηρίωσης, υπήρξαν χιλιάδες άτομα που την ακολούθησαν και αγόρασαν βιβλία-προϊόντα και έγιναν φανατικοί οπαδοί της. Σήμερα, υπάρχει μέρος της επιστημονικής κοινότητας που την υποστηρίζει, αλλά ένα μεγαλύτερο μέρος συνεχίζει να είναι επιφυλακτικό με τέτοιου είδους διατροφικά σχήματα.
-ΤΙ ΕΙΔΟΥΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟ ΠΛΑΝΟ ΕΙΝΑΙ Η ΔΙΑΙΤΑ ATKINS?
Ανήκει στις δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων οι οποίες δεν περιορίζουν άλλες ομάδες τροφίμων, παρά μόνο τους υδατάνθρακες. Συγκεκριμένα προτείνει την αναλογία 27% πρωτεΐνης (με συνιστώμενο το 15-20%), 68% λίπους (με συνιστώμενο το 30-35%) και υδατάνθρακες μόλις 5% (με συνιστώμενο το 50-55%!). Η μεγάλη διαφορά στο ποσοστό των υδατανθράκων στηρίζεται στον συλλογισμό του Atkins όπου αναφέρει ότι: η αύξηση του βάρους οφείλεται σε πρόσληψη περισσότερων υδατανθράκων και ειδικά της κατανάλωσης ζάχαρης, λευκού αλευριού, λευκών ζυμαρικών και γενικότερα επεξεργασμένων υδατανθράκων. Αποτέλεσμα της αύξησης του βάρους είναι η ανισορροπία της γλυκόζης και η υπερπαραγωγή της ινσουλίνης με συνέπεια την παχυσαρκία, την εμφάνιση καρδιαγγειακών παθήσεων και του μεταβολικού συνδρόμου.
Η μείωση των υδατανθράκων οδηγεί σε καύση του λίπους του οργανισμού, την λεγόμενη διαδικασία της κέτωσης. Κατά την διάρκεια της κέτωσης ο οργανισμός καίει το λίπος του για να παράγει την ενέργεια του και από εκεί προέρχεται η απώλεια του βάρους. Ταυτόχρονα, η κέτωση μειώνει το αίσθημα της πείνας και την όρεξη, άρα φαίνεται πιο εύκολο στο άτομο να την ακολουθήσει. Χαρακτηριστικά, ο Atkins αναφέρει ότι υπάρχει ‘μεταβολικό πλεονέκτημα’ σε τέτοιου είδους διατροφικά σχήματα, δηλαδή η γρήγορη απώλεια βάρους οφείλεται στην μείωση της όρεξης που οδηγεί στην κατανάλωση λιγότερων θερμίδων !
-ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟ ΠΛΑΝΟ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ ATKINS?
Στο διατροφικό της πλάνο υπάρχει ευελιξία στις ώρες των γευμάτων, στις ποσότητες και στο μέγεθος των μερίδων. Υπάρχει όμως περιορισμός στην κατανάλωση υδατανθράκων η οποία δεν πρέπει να είναι πάνω από 20 γραμμάρια την ημέρα κατά το πρώτο στάδιο και αυξάνεται σταδιακά στα επόμενα. Στα επιτρεπομένα τρόφιμα υπάρχει ότι περιλαμβάνει πρωτεΐνη και λίπος, όπως τα πουλερικά, το ψάρι, το κρέας, το τυρί, τα αυγά, οι ξηροί καρποί, οι σπόροι και κάποια λαχανικά.
Επιτρέπεται επίσης το αλκοόλ, πρέπει να καταναλώνεις τουλάχιστον 8 ποτήρια νερό και να αυξήσεις την φυσική σου δραστηριότητα.
Υπάρχουν 4 στάδια που πρέπει να ακολουθήσει κάποιος στην δίαιτα Atkins :
- ΦΑΣΗ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗΣ (induction)
Σε αυτό το στάδιο ουσιαστικά προετοιμάζεις τον οργανισμό σου για την διαδικασία της κέτωσης, άρα δεν επιτρέπονται οι υδατάνθρακες πάνω από 20 γραμμάρια/ημέρα, δηλαδή ποσότητα που αντιστοιχεί περίπου σε 1 φέτα ψωμί/ημέρα. Συνήθως το στάδιο αυτό διαρκεί 2 εβδομάδες.
Επιτρέπονται όλες οι πηγές πρωτεΐνης είτε είναι άπαχες, είτε πιο λιπαρές, και λαχανικά ίσα με 2-3 φλιτζάνια την ημέρα. Άλλα τρόφιμα που επιτρέπονται είναι τα μπαχαρικά και τα μυρωδικά, τα φυτικά έλαια, και κάποιες γλυκαντικές ύλες.
2. ΦΑΣΗ ΣΤΑΘΕΡΟΥ ΑΔΥΝΑΤΙΣΜΑΤΟΣ (ongoing weight loss)
Εφόσον έχει ξεκινήσει η απώλεια βάρους, μπορείς να αυξάνεις την ποσότητα του υδατάνθρακα κατά 5 γραμμάρια την εβδομάδα, και να συνεχίσεις να την αυξάνεις όσο το βάρος σου παραμένει σταθερό (περίπου 9 εβδομάδες). Η ποσότητα των 30 γραμμαρίων υδατανθράκων αντιστοιχεί σε περίπου 1/2 φλιτζάνι πιπεριές ή φράουλες, 1 ντομάτα ή 30 γραμμάρια καρύδια/αμύγδαλα και άλλα.
3. ΦΑΣΗ ΠΡΟ-ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ (pre-maintenance)
Εδώ πλέον έχεις φτάσει πιο κοντά στο βάρος-στόχο σου και μπορείς να προσθέσεις ακόμα περισσότερους υδατάνθρακες στην ημέρα σου, συγκεκριμένα 10 γραμμάρια/εβδομάδα. Σύμφωνα με τον Atkins, ο οργανισμός σου θα σου πει πόσους υδατάνθρακες μπορεί να ανεχτεί όσο το βάρος σου παραμένει σταθερό στα ίδια γραμμάρια υδατανθράκων. Όταν παρατηρήσεις αύξηση του βάρους σου, θα πρέπει να σταματήσεις να προσθέτεις άλλα γραμμάρια υδατανθράκων.
4. ΦΑΣΗ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ (lifetime maintenance)
Σε αυτό το στάδιο δεν υπάρχει κάποιος περιορισμός στις ποσότητες και μπορείς να τρως όσο θέλεις. Εφ’ όρου ζωής όμως θα πρέπει να προσέχεις την κατανάλωση των υδατανθράκων.
-ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ ATKINS?
- Υπάρχει σίγουρη απώλεια βάρους. Η απώλεια θα υπάρξει από τις πρώτες μέρες που κάποιος θα ακολουθήσει αυτό το πρόγραμμα. Ταυτόχρονα, φαίνεται να συμβάλλει και στην συντήρηση του βάρους. Γεγονός που ισχύει, επίσης, είναι ότι θα χάσεις και λιπώδη ιστό, που είναι και ο στόχος μιας δίαιτας. Σχετικά, όμως, με την μακροπρόθεσμη εφαρμογή δεν φαίνεται να οδηγεί σε μεγαλύτερη απώλεια βάρους συγκριτικά με άλλες δίαιτες. Μην ξεχνάς επίσης ότι η απώλεια θα οφείλεται κατά μεγάλο μέρος στο απαραίτητο νερό και γλυκογόνο του οργανισμού.
- Είναι σχετικά εύκολη, όταν είσαι φαν των ομάδων που περιέχει (κρέας, πουλερικά, λίπη).
- Έχει κάποια θετικά διατροφικά στοιχεία, όπως η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας, η αποφυγή κατανάλωσης επεξεργασμένων προϊόντων (λευκό αλεύρι, ζάχαρη κλπ).
- Πλέον έχει εξελιχθεί ένα πιο ισορροπημένο μοντέλο (modified Atkins diet) με περισσότερα λαχανικά και φυτικές ίνες, που ίσως αποτελεί μια καλύτερη λύση (εφόσον αποδειχθεί από την επιστημονική κοινότητα).
-ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ?
- Βασίζεται στην κατανάλωση κρέατος που συχνά δεν είναι αγαπητό τρόφιμο στις γυναίκες, και γι αυτό πολλές φορές δεν την ακολουθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Μαζί με την αυξημένη κατανάλωση κρέατος, ακολουθεί και η αυξημένη πρόσληψη λίπους (68%), παρά τις συνιστώμενες οδηγίες των Διεθνών οργανισμών που προτείνουν πρόσληψη λίπους <30% !
- Πολύ συχνά εμφανίζονται παρενέργειες λόγω της κέτωσης, όπως οι πονοκέφαλοι, η δυσκοιλιότητα, η αδυναμία και η κακοσμία στόματος. Οι παρενέργειες υπάρχουν λόγω της έλλειψης υδατανθράκων και του αποκλεισμού κάποιων ομάδων τροφίμων (φρούτα, όσπρια). Άλλες παρενέργειες είναι η διαταραχή της χημικής ισορροπίας του οργανισμού επίσης λόγω της απουσίας των υδατανθράκων με αποτέλεσμα την διούρηση και την απώλεια των υγρών.
- Αρκετά άτομα εμφανίζουν αύξηση της ‘κακής’ χοληστερόλης και της αρτηριακής πίεσης με συνέπεια να αυξάνεται ο κίνδυνος των καρδιαγγειακών νοσημάτων, της έκπτωσης της νεφρικής λειτουργίας αλλά και της ουρικής αρθρίτιδας (λόγω αυξημένης πρωτεΐνης).
- Όπως σε όλες τις δίαιτες που δεν είναι εξατομικευμένες, υπάρχει αυξημένη πιθανότητα να επανακτήσεις τα κιλά που έχεις αποβάλλει. Στην συγκεκριμένη δίαιτα επιπλέον δεν ακολουθείται το μέτρο στις ποσότητες και στις θερμίδες, με αποτέλεσμα να αρχίσεις να ψάχνεις εκ νέου λύσεις για να χάσεις το βάρος σου πολύ σύντομα !
- Η ποσότητα των υδατανθράκων είναι πολύ πιο χαμηλά από τις επίσημες οδηγίες. Η δίαιτα Atkins προτείνει πρόσληψη υδατάνθρακα 5% κατά τα πρώτα στάδια, ενώ αυτή η ποσότητα δεν φαίνεται να αρκεί για την επίτευξη της υγείας, της λειτουργίας του εγκεφάλου και την διατήρηση της ισορροπημένης διατροφής.
-ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΑΠΟΔΕΙΞΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΙΤΑ ATKINS?
O συλλογισμός του Atkins δεν φαίνεται αβάσιμος, και στηρίζεται σε πραγματικά βιοχημικά φαινόμενα που συμβαίνουν στον οργανισμό μας. Όμως, δεν υπάρχει έγκυρη απόδειξη από το σύνολο της επιστημονικής κοινότητας ότι αποτελεί μια ασφαλή μέθοδο απώλειας βάρους. Στις επιστημονικές βάσεις δεδομένων, υπάρχουν έρευνες που φαίνεται πως υπάρχει σημαντική απώλεια βάρους με την δίαιτα Atkins, αλλά μόνο για σύντομο χρονικό διάστημα. Όταν συγκρίνεται στην μακροπρόθεσμη απώλεια (διάστημα 1 χρόνου) δεν φαίνεται να υπερτερεί ιδιαίτερα απέναντι σε άλλα διαιτητικά σχήματα. Άρα για να δούμε αν όντως οδηγεί σε ασφαλή απώλεια, απαιτούνται περαιτέρω μελέτες !
Η απώλεια βάρους που υπάρχει σε όσα άτομα ακολουθούν την δίαιτα Atkins, οφείλεται σε μείωση του αισθήματος πείνας, το αυξημένο αίσθημα κορεσμού (και τα δύο προκύπτουν από την αυξημένη κατανάλωση πρωτεΐνης), με αποτέλεσμα να μειώνεται η όρεξη για φαγητό και επομένως μειωμένη θερμιδική πρόσληψη. Επομένως, η φήμη της απώλειας βάρους με την δίαιτα Atkins οφείλεται και πάλι στην μειωμένη θερμιδική πρόσληψη, όπως σε όλα τα διατροφικά σχήματα, και όχι σε κάτι ‘μαγικό’ που προτείνει.
Αυτό που πρέπει να κρατήσεις για την δίαιτα Atkins, είναι ότι ναι μεν οδηγεί σε απώλεια βάρους, αλλά δεν αποτελεί ισορροπημένο διατροφικό πρόγραμμα, δεν μπορεί να υιοθετηθεί από όλους, και κυρίως δεν βασίζεται στις επίσημες διατροφικές οδηγίες και αναλογίες για ένα πρόγραμμα απώλειας βάρους !
